Sinds kort reis ik af en toe met de metro naar Rotterdam. Voorheen pakte ik meestal de auto maar als je met regelmaat naar het centrum van Rotterdam moet is de RET toch wel aantrekkelijker voor de portemonnee, dit met name vanwege de parkeerkosten.

Tevens kom je snel op de plaats van bestemming (zonder verkeersopstoppingen) en kun je ondertussen nog andere functionele dingen doen. Ik geniet van de ontspannen rit. Op zo’n moment verwacht je als reiziger niet dat er nog een heel verhaal van machineveiligheid schuilgaat achter jouw metro-ritje ….

Aanvullende systeemeisen RET aanleiding voor nieuwe werkzoneschakelaars.

In 2010 begonnen Unique Safety Products en JP Tech gezamenlijk aan het project om het gehele metronetwerk van de RET (de Rotterdamse Elektrische Tram) te voorzien van nieuwe werkzoneschakelaars op wel 40 locaties binnen de regio Rotterdam. Dit vanwege aanvullende systeemeisen op het oude systeem met reeds geïnstalleerde schakelaars. De hoofdaannemer voor dit project was toen nog de multinational General Electric, inmiddels Alstom. Het project werd uitbesteed aan Imtech Rail en zij schakelden op hun beurt USP en JP Tech in.

Er was wel een zekere uitdaging bij dit project. De bestaande werkzoneschakelaars die al gefabriceerd en geïnstalleerd waren, moesten vervangen worden door 185 nieuwe schakelaars van USP met zo min mogelijk aanpassingen aan de applicatie en daarmee ook aan de installatie. Met de veiligheidsschakelaars uit de productgroep mGard van Fortress Interlocks is dat uiteindelijk uitstekend gelukt.

Waarom juist deze Fortress schakelaars voor meer veiligheid binnen het spoor? Het hoogste veiligheidsniveau is een voorwaarde voor het spoorpersoneel om langs de baan te mogen werken, vooral omdat er, naast passerende voertuigen, ook elektriciteit in het spel is. De werkzoneschakelaars moesten van een dermate hoge kwaliteit en betrouwbaarheid zijn dat een standaard werkzoneschakelaar niet meer voldeed. Als zo’n standaard werkzoneschakelaar defect zou raken tijdens werkzaamheden zou het theoretisch mogelijk zijn dat een metro op een spoor terechtkomt waar men aan het werken is. En dit is natuurlijk geen optie!

De nieuwe werkzoneschakelaars bieden een extra veiligheidsborging door middel van een fysieke veiligheidshandeling ter plaatse. Dit wil zeggen dat er een bewuste handeling van 2 personen nodig is om de schakelaar te kunnen bedienen. Een sleutel kan namelijk niet zomaar worden uitgenomen zonder overleg tussen een Leider Werkplekbeveiliger ter plaatse en een Treindienstleider van de centrale verkeersleiding van de RET. Hierdoor kan men een hogere veiligheidsgraad borgen voor het personeel dat aan het spoor moet werken. Voorheen was deze extra veiligheidsborging ter plaatse niet aanwezig, maar enkel in de RET Centrale Verkeersleidingspost (CVL).

Ook moesten de sleutels uniek zijn per locatie. Het belang van een unieke sleutel per schakelaar heeft te maken met het feit dat het spoor in secties is opgedeeld. Als men moet werken in een bepaalde sectie, moet men in die sectie de sleutelschakelaar inschakelen.

Als alle sleutels hetzelfde zouden zijn, zou per vergissing een verkeerde sectie vrijgegeven kunnen worden voor bedrijfsvoering (de loop van de treinen of de metro’s). Dit creëert een ongewenste en/of onveilige situatie voor spoorwerkers. Met het unieke sleutelsysteem van deze werkzoneschakelaars creëert het metrobeveiligingssysteem dus een veiligere werkplek. Doordat de sleutelcodes bij de fabrikant Fortress Interlocks geregistreerd worden op eindgebruiker zal er nooit een duplicaat uitgegeven kunnen worden.

Hoe wordt een werkzone met een werkzoneschakelaar veiliggesteld binnen het spoor?

Het metrobeveiligingssysteem stelt rijrichtingen in voor de metrostellen door middel van signalen aan de metro. Hierbij kan gedacht worden aan het regelen van snelheden, het aansturen van wissels en het bedienen van lichtseinen. Alles om een veilige situatie te creëren.In dit metrobeveiligingssysteem is een functie ingebouwd van een werkzoneschakelaar. Deze functie dient als veiligheidsborging voor spoorwerkers zodat er niet onbedoeld een metro het werkgebied in kan rijden. Met andere woorden, als een werkzoneschakelaar in gebruik is, kan er nooit een metro deze werkzone inrijden.

1. De Leider Werkplekbeveiliger (LWB) die verantwoordelijk is voor de ploeg die op dat moment aan het werk gaat neemt contact op met de Treindienstleider van de centrale verkeersleiding van de RET.

2. Deze Leider Werkplekbeveiliger geeft door dat hij een sectie uitgeschakeld wil hebben. In overleg wordt deze werkzone (het werkgebied) geselecteerd en uitgeschakeld. Dit betreft het gebied waar werkzaamheden moeten plaatsvinden.

3. 3. Na toestemming van de Treindienstleider en het op afstand magnetisch bekrachtigen van de werkzoneschakelaar kan pas de sleutelschakelaar bediend worden. Hiermee wordt voorkomen dat er onbedoeld een werkzoneschakelaar bediend wordt en/of de verkeerde schakelaar bediend wordt.

4. Bij het bedienen van de werkzoneschakelaar (het uitnemen van de sleutel) ziet het metrobeveiligingssysteem dat er een bepaald gebied wordt geselecteerd en blokkeert dit gebied vervolgens in de beveiligingsinstallatie in de rijrichting van de metro.Hierdoor is het niet mogelijk om in dit gebied (metrosectie) met metrostellen over het spoor te rijden. Hiermee is een veiligheidsborging gecreëerd voor spoorpersoneel dat aan het spoor moet werken.

5. Dan communiceert de Leider Werkplekbeveiliger met de ploegleider dat er gestart kan worden met de werkzaamheden aan het spoor. Zolang de sleutel in de zak van de Leider Werkplekbeveiliger zit kan er dus nooit een metro de werkzone inrijden. Daarom wordt de sleutel ook wel “persoonlijke veiligheidssleutel” genoemd.

6. Zijn de werkzaamheden klaar? Mag het spoor weer in dienst gesteld worden? Dan neemt de Leider Werkplekbeveiliger opnieuw contact op met de Treindienstleider welke de werkzoneschakelaar op afstand magnetisch bekrachtigd. Vervolgens kan de Leider Werkplekbeveiliger de sleutel weer terug in de werkzoneschakelaar draaien zodat er weer een rijweg ingesteld kan worden voor normale loop van de treinen of metro.

Hoe zorgen ze er bij de RET voor dat het spoorpersoneel daadwerkelijk veilig werken kan ?

Railbeheerders beschikken over procedures met betrekking tot “Veilig werken aan spoorwegen” waar al het personeel aan moet voldoen. Bijvoorbeeld dat er bij werkzaamheden altijd een Leider Werkplekbeveiliger of Leider Lokale Veiligheid (LLV) aanwezig moet zijn. Die persoon is verantwoordelijk voor het borgen van een veilige werkplek. Voorafgaand aan de werkzaamheden krijgt de werkploeg instructies waarop ze moeten letten en welke sporen ze mogen betreden.

Veiligheidssystemen USP ook geschikt voor andere rail- en trambedrijven.

Dit project bij de RET in de Rotterdamse regio is inmiddels in afrondende fase. Voor een lopend RET-project hebben USP en JP Tech opnieuw een voorstel uitgewerkt en aangeboden. De veiligheidsschakelaars, hekwerken en lockout-tagout procedures met veiligheidshangsloten, vergrendelinrichtingen en veiligheidstags die USP levert kunnen ook bij andere rail- en tram bedrijven ingezet worden. Ook als er momenteel andere producten worden gebruikt. Sommige producten kunnen zelfs één op één worden uitgewisseld met de veiligheidsschakelaars van Fortress Interlocks. Voor de begeleiding en uitvoering van dergelijke projecten biedt JP Tech gecertificeerd ProRail personeel.

Over JP Tech

JP Tech geeft advies, ondersteunt, ontwerpt en voert werken uit in de rail-infratechniek. Zowel voor heavy- als voor lightrail. De specialiteit van het bedrijf zit in elektrotechniek, energietechniek, bovenleiding, engineering, speciale constructies en one off ontwerpen. JP Tech adviseert en assisteert bedrijven, aannemers, gemeenten en provincies bij werken die moeten worden uitgevoerd en ondersteunen hen bij het oplossen van problemen. JP Tech helpt op maat van vraag tot uitvoering en oplevering. De bedrijven ProRail, RET, HTM, GVB, en Regio Tram Utrecht zijn geen onbekenden van hen. Dit geldt ook voor de grote spooraannemers. Volgens John Poulissen en Erwin van Gils van JP Tech zijn de voordelen van de Fortress veiligheidsschakelaars dat ze met één handeling alles kunnen bedienen. Eerdere werkzoneschakelaars bestonden namelijk uit een slot en een schakelaar waarbij men twee handelingen moest uitvoeren. In de schakelaar van Fortress is alles gekoppeld aan de sleutel. Hiernaast is de uitvoering een stuk robuuster en biedt de sleutelregistratie de garantie dat nergens dezelfde sleutel gebruikt wordt. Een ander belangrijk kenmerk van de schakelaars van Fortress Interlocks geleverd door USP is dat er TÜV-certificering op is afgegeven. Wat betreft de samenwerking met USP zeggen zij: “We worden altijd vriendelijk en goed geholpen door de medewerkers van Unique Safety Products. Ze zijn open én goed”.